Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và sự bùng nổ của kinh tế số, Việt Nam đang nỗ lực xây dựng một hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo vững mạnh, nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững và hội nhập quốc tế. Nghị định số 264/2025/NĐ-CP, được Chính phủ ban hành ngày 14/10/2025, chính là một bước đi chiến lược quan trọng, hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam.
Nghị định được xây dựng và ban hành nhằm hướng dẫn chi tiết các nội dung được quy định tại Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (Điều 40), hiện thực hóa chủ trương, định hướng trong Nghị quyết số 57-NQ/TW, hướng tới khơi thông nguồn vốn đầu tư mạo hiểm từ khu vực công, thúc đẩy giao dịch vốn thông qua việc thành lập, hoạt động của quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia, quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương, Sàn giao dịch chứng khoán cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Trên cơ sở đó, thu hút nguồn vốn đầu tư mạo hiểm từ khu vực tư nhân, thúc đẩy, phát triển thị trường đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam, thúc đẩy giao dịch vốn, góp phần phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia.
Trước đây, hoạt động đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam chủ yếu dựa vào các quỹ tư nhân hoặc nước ngoài, dẫn đến sự thiếu đồng bộ và rủi ro cao cho các Startup nội địa. Nghị định này ra đời như một giải pháp toàn diện, không chỉ cung cấp nguồn vốn từ ngân sách nhà nước mà còn khuyến khích sự tham gia của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Điều này phản ánh nguyên tắc thị trường hóa trong quản lý kinh tế, nơi Nhà nước đóng vai trò dẫn dắt nhưng không can thiệp sâu vào hoạt động kinh doanh, đảm bảo tính công khai, minh bạch và hiệu quả. Bằng cách này, Nghị định không chỉ hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp mà còn góp phần thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội 2021-2030, hướng tới mục tiêu Việt Nam trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.
Một trong những chính sách cốt lõi của Nghị định là quy định về nguyên tắc hoạt động của Quỹ, được nêu rõ ràng nhằm đảm bảo tính khả thi và bền vững. Quỹ phải tuân thủ pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế, đồng thời tôn trọng pháp luật nước ngoài khi đầu tư ra quốc tế. Điều này không chỉ bảo vệ lợi ích quốc gia mà còn tạo niềm tin cho các nhà đầu tư ngoại, thúc đẩy dòng vốn quốc tế chảy vào Việt Nam. Hơn nữa, nguyên tắc hoạt động theo cơ chế thị trường, chấp nhận rủi ro có kiểm soát, nhấn mạnh vào tính công khai, minh bạch và bảo mật thông tin, là một bước tiến bộ so với các mô hình quản lý truyền thống. Đặc biệt, quy định Quỹ ưu tiên đầu tư vào các doanh nghiệp, dự án khởi nghiệp sáng tạo có tiềm năng tăng trưởng cao trong các lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ số, kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn, nhằm tạo tác động tích cực đến kinh tế, xã hội và môi trường. Điều này thể hiện tầm nhìn chiến lược của Chính phủ và nhận thức rõ đầu tư mạo hiểm không chỉ là kiếm lợi nhuận mà còn là công cụ để giải quyết các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu và bất bình đẳng xã hội. Trong bối cảnh Việt Nam đang đối mặt với áp lực chuyển đổi số, chính sách này sẽ thúc đẩy sự ra đời của các unicorn Việt Nam, giống như cách mà các quỹ đầu tư mạo hiểm đã làm nên thành công tại Silicon Valley.
Tiếp theo, Nghị định làm rõ Địa vị pháp lý của Quỹ, khẳng định tính độc lập và chuyên nghiệp trong hoạt động. Quỹ quốc gia được thành lập dưới hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên hoặc công ty cổ phần, theo Luật Doanh nghiệp; Quỹ địa phương được thành lập và hoạt động dưới hình thức doanh nghiệp theo quy định của Luật Doanh. Cả hai đều có tư cách pháp nhân, con dấu riêng và quyền mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước cũng như các ngân hàng trong và ngoài nước. Chính sách này không chỉ đảm bảo tính linh hoạt trong quản lý mà còn khuyến khích sự đa dạng hóa hình thức tổ chức, phù hợp với điều kiện địa phương.
Về Cơ cấu tổ chức và quyền hạn, Nghị định quy định rõ cơ cấu tổ chức, quyền hạn của Quỹ được quy định trong Điều lệ Quỹ (Điều lệ công ty) theo quy định của Luật Doanh nghiệp; quyền, trách nhiệm, tiền lương, thù lao, tiền thưởng và quyền lợi khác của người đại diện phần vốn nhà nước tại quỹ được thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Bộ Khoa học và Công nghệ là cơ quan đại diện chủ sở hữu phần vốn nhà nước tại Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia, có trách nhiệm cử người đại diện phần vốn nhà nước tại quỹ. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh là cơ quan đại diện chủ sở hữu phần vốn nhà nước tại quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương, có trách nhiệm cử người đại diện phần vốn nhà nước tại quỹ. Quỹ được hợp tác, thuê tổ chức, cá nhân chuyên nghiệp trong và ngoài nước quản lý, điều hành hoạt động của quỹ theo quy định tại Điều lệ quỹ. Quỹ được thành lập các hội đồng tư vấn, hội đồng thẩm định đầu tư để hỗ trợ hoạt động đầu tư của quỹ.
Về Mục tiêu, chức năng, nhiệm vụ của Quỹ: Mục tiêu của Quỹ là đầu tư, thu hút các nguồn lực đầu tư vào doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, dự án khởi nghiệp sáng tạo có tiềm năng tăng trưởng đột phá, có khả năng giải quyết thách thức về kinh tế, xã hội, môi trường của địa phương, quốc gia, quốc tế; hỗ trợ thúc đẩy phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia, địa phương, thị trường đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam phục vụ phát triển kinh tế – xã hội của đất nước và hội nhập quốc tế; Chức năng, nhiệm vụ của Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia: Góp vốn thành lập, mua cổ phần, mua phần vốn góp tại doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo ở trong nước, nước ngoài; góp vốn cùng đầu tư với quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo khác ở trong nước, nước ngoài để thành lập, mua cổ phần, mua phần vốn góp tại doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; thành lập, góp vốn vào quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo khác ở trong nước, nước ngoài để thực hiện đầu tư mạo hiểm và hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia; Chức năng, nhiệm vụ của quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương: Góp vốn thành lập, mua cổ phần, mua phần vốn góp tại doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo ở trong nước; góp vốn cùng đầu tư với quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo khác trong nước để thành lập, mua cổ phần, mua phần vốn góp tại doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo và hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo địa phương.
Về Nguồn vốn, Nghị định quy định đối với Quỹ đầu quốc gia, vốn điều lệ Quỹ bao gồm:
– Phần vốn nhà nước được cấp từ nguồn dự toán chi đầu tư phát triển của Bộ Khoa học và Công nghệ, thực hiện cấp một lần ngay từ khi thành lập Quỹ, với mức vốn ban đầu được cấp từ ngân sách nhà nước tối thiểu là 500 tỷ đồng.
– Phần vốn góp của các tổ chức, cá nhân trong nước, nước ngoài (nếu có) thực hiện theo quy định của pháp luật và Điều lệ quỹ.
– Quy mô vốn điều lệ của Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia được hình thành trong 5 năm đầu đạt tối thiểu 2.000 tỷ đồng, trên cơ sở vốn nhà nước được cấp từ ngân sách nhà nước và phần vốn huy động từ các tổ chức, cá nhân.
Đối với Quỹ địa phương, vốn điều lệ quỹ bao gồm:
– Phần vốn nhà nước được cấp từ nguồn dự toán chi đầu tư phát triển của địa phương, thực hiện cấp một lần ngay từ khi thành lập quỹ, với tỷ lệ phần vốn ban đầu được cấp từ ngân sách nhà nước do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định.
– Phần vốn góp từ các tổ chức, cá nhân trong nước, nước ngoài (nếu có) thực hiện theo quy định của pháp luật và Điều lệ quỹ.
Nguồn doanh thu của Quỹ bao gồm: Lợi nhuận từ hoạt động đầu tư theo Điều lệ quỹ; lãi tiền gửi tại ngân hàng đối với nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi giữa các chu kỳ đầu tư, bao gồm cả vốn điều lệ và vốn huy động của quỹ; khoản tài trợ, viện trợ, đóng góp tự nguyện hợp pháp của tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài; thu từ hoạt động thoái vốn, thanh lý tài sản của quỹ và các khoản thu hợp pháp khác theo quy định của pháp luật, Điều lệ quỹ.
Khoản chi hoạt động của Quỹ bao gồm: Chi quản lý, điều hành và các hoạt động khác phục vụ trực tiếp cho hoạt động của quỹ; chi hỗ trợ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo cấp quốc gia và địa phương với mức tối đa 5% lợi nhuận sau thuế hằng năm của quỹ; chi trích lập quỹ dự phòng rủi ro đầu tư mạo hiểm từ nguồn vốn hoạt động hằng năm của quỹ, bao gồm vốn điều lệ và vốn huy động, theo quy định của Điều lệ quỹ và các khoản chi hợp pháp khác theo quy định của pháp luật, Điều lệ quỹ.
Khoản chi đầu tư của Quỹ bao gồm: Chi góp vốn thành lập doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; chi mua cổ phần, phần vốn góp tại doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; chi góp vốn vào quỹ đầu tư mạo hiểm hoặc quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo khác theo quy định của pháp luật.
Việc ban hành Nghị định 264/2025/NĐ-CP được xem là bước đi quan trọng trong việc hình thành cơ chế tài chính hỗ trợ đổi mới sáng tạo, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp khởi nghiệp tiếp cận nguồn vốn đầu tư mạo hiểm. Đây cũng là giải pháp cụ thể nhằm triển khai Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2035, định hướng đến 2045, góp phần đưa Việt Nam trở thành quốc gia đổi mới sáng tạo trong khu vực và trên thế giới.
CHI TIẾT NGHỊ ĐỊNH 264/2025/NĐ-CP XEM TẠI ĐÂY.
Nguồn: Tổng hợp.
